၂၀၁၄ မွာ ယူနက္စကိုက ကမ႓ာ့အေမြအႏွစ္စာရင္းဝင္အျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းသုံးၿမိဳ႕ကို World Heritage Site ေတြအေနနဲ႔ အသိမွတ္ျပဳၿပီးကတည္းက ဒီၿမိဳ႕ေတြကိုေရာက္ခ်င္ေနခဲ့တာ ဒီတစ္ႏွစ္အတြင္း ဆႏၵျပည့္သြားပါတယ္!
ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းေတြထဲမွာ လတ္တေလာ ေဖာ္ထုတ္ခ်က္ေတြအရ အေစာဆုံးးက စစ္ကိုင္းတိုင္း, ေရႊဘိုခ႐ိုင္, ဝက္လက္ၿမိဳ႕နယ္ထဲက ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္း! သူက ေက်ာက္ေခတ္, ေၾကးေခတ္, သံေခတ္တည္းက ဒီေဒသမွာ လူသားေတြ အေျခခ်ခဲ့တဲ့ အေထာက္အထား လူ႐ိုးစုေတြ ေတြ႕ရွိထားပါတယ္!
ေနာက္ေတာ့ မေကြးတိုင္း ေတာင္တြင္းႀကီးၿမိဳ႕နယ္ထဲက ဗိႆႏိုးၿမိဳ႕ေဟာင္း! ပန္ထြာဘုရင္မရဲ႕ သမိုင္းကို အတည္ျပဳဖို႔ အခ်က္အလက္ နန္းေတာ္ကုန္းေတြ, ပ်ဴအသုံးအေဆာင္ေတြ ကိုေလ့လာတဲ့အခါ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၂၀၀၀ ေက်ာ္က ထြန္းကားခဲ့တဲ့ ၿမိဳ႕ႀကီးလို႔ ယူဆရပါတယ္!
ေနာက္ဆုံးးတစ္ခုက ေအဒီ ၈ ရာစုအထိ ဖြံ့ၿဖိဳးခဲ့တယ္လို႔ အေထာက္အထားေတြေတြ႕ထားတဲ့ ပဲခူးတိုင္းျပည္ၿမိဳ႕အနီးက သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းပါ!
ဒီသုံးၿမိဳ႕ကို ဒီႏွစ္ထဲေရာက္ပါတယ္! ေရာက္တဲ့အခါ ရာဇဝင္ေတြနဲ႔ ခရီးသြားေလ့ရွိတဲ့ကိုယ္က ဒီေဒသေတြက သမိုင္းေတြကို ျပန္ေတြးၿပီးးအရသာရွိရွိ ေလ့လာပါတယ္, လည္ပတ္ပါတယ္!
ခရီးသြားျခင္းမွာ အမ်ားသူငါလို သဘာဝ ခရီးသြားးရတာကိုႀက္ဳက္ပါတယ္! ဒါေပမယ့္ သမိုင္းနဲ႔ ခရီးသြားရတာကို ပို အရသာေတြ႕ပါတယ္! ပညာရွင္မဟုတ္ပါဘူး, ဝါသနာရွင္ပါ! သမိုင္းနဲ႔ခရီးသြားရတာ အရသာရွိေၾကာင္း ေျပာခ်င္လို႔ ေရးပါတယ္!
မိဘေတြကလည္းးသူတို႔ဖတ္ထားသမ်နဲ႔ ေရာက္တဲ့ေနရာအေၾကာင္းးနားေထာင္ေကာင္းေအာင္ေျပာၾကေတာ့ ဒီအေလ့အထက ငယ္ကတည္းက စြဲေနပါတယ္! အတိုခ်ဴပ္ေျပာၾကည့္ပါမယ္! မွားတာရွိရင္ ေျပာေပးၾကပါရွင့္!
ဟန္လင္း
အခု ပ်ဴၿမိဳ႕ေတြအေၾကာင္းးျပန္ဆက္ရရင္, ေရးစရာေျပာစရာေတြက အမ်ားႀကီးပါ! ေနာက္ဆုံးေရာက္တဲ့ ဟန္လင္းကေန စေျပာခ်င္ပါတယ္! ဟန္လင္းဟာ အေစာဆုံးပ်ဴၿမိဳ႕ဆိုေတာ့ သူဘာေၾကာင့္ အေစာဆုံးလဲဆိုတာ ေလ့လာၾကည့္ပါတယ္! ေလ့လာေတြ႕ရတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြအရဆိုရင္ ပ်ဴေတြက ကိုယ္ပိုင္စာရွိတယ္ !ယဥ္ေက်းမႈရွိတယ္! ဓေလ့ထုံးတမ္းေတြကို လိုက္နာတယ္! ႏွိမ့္ခ်တတ္တယ္! ဘာသာတရားကိုင္းရိႈင္းတယ္!
ယဥ္ေက်းမႈေတြကေတာ့ ဂႏၵာလရာဇ္နဲ႔ မဇိ်မေဒသအင္အားႀကီး ႏွစ္ႏိုင္ငံ ၾကားမွာမလို႔ အဲဒီ အေငြ႕သက္ေတြ ထုံမႊန္းးေနပါတယ္!
ဟန္လင္းေဒသမွာ ပ်ဴမင္းဆက္ ၇၉၉ ဆက္အထိ ေနခဲ့တယ္လို႔ သိရၿပီး အစဥ္အဆက္ ၾကားသိရတဲ့ နားေထာင္ေကာင္းတဲ့ ဒဏာရီအရဆိုရင္ အဲဒီေနာက္ဆုံးပ်ဴမင္းဆက္နာမည္ကလည္း ပုဂံမင္းဆက္လိုပဲ ပ်ဴေစာထီးပါတဲ့! ပ်ဴေစာထီးမွာ ျပဳံးမင္းလို႔ေခၚတဲ့ ညီတပါးရွိပါတယ္! သူဟာ ျပဳံးလိုက္ရင္ ေရႊမိုးေငြမိုးရြာေစတဲ့သူမို႔, ေဘးအနားက အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံ တ႐ုတ္ဧကရာဇ္က (အဆိုအရေတာ့ ဥတည္ဘြားပဲေပါ့) ဟုတ္မဟုတ္ သံတမန္လႊတ္ စုံစမ္းပါတယ္! သံအမတ္ေရာက္တဲ့အခါ အကိုမင္းက ညီကို ျပဳံးခိုင္းေတာ့ မျပဳံးပါဘူး! သူက တရားဘာဝနာအားထုတ္ေတာ့ ဇာတိသရဉာဏ္ရေနၿပီး မၾကာခင္ သူ႔မရီးဟာ ကြယ္လြန္ပီးး လားရာ မေကာင္းေတာ့မွာကို ေတြ႕ရလို႔ပါတဲ့!
သူမရီတဲ့အခါ သူ႔အကိုက သံအမတ္ေရွ႕ အမိန္႔လြန္ဆန္ရေကာင္းလားဆိုၿပီး သုတ္သင္သတဲ့! အဲဒီမွာ သူေတာ္ေကာင္းကို သတ္ပစ္တဲ့အတြက္ ဟန္လင္းမွာ ျပာပူမိုးးရြာခ်ၿပီး ၿမိဳ႕ႀကီးပ်က္သတဲ့လို႔ ၾကားဖူးရပါတယ္!
ဒီဟာေလးသိထားရေတာ့ ဟန္လင္းေရာက္တဲ့အခါ ေလ့လာပါတယ္! ျပာပူမိုးရြာတာ ဘာေၾကာင့္လဲ! အနီးနားမွာ မီးေတာင္ရွိသလား! ဘာေၾကာင့္လဲလို႔ စူးစမ္းပါတယ္! အဲဒီေဒသနားမွာ မီးေတာင္မရွိဘူးဆိုတာေတာ့ ေဒသခံေတြဆီက သိရပါတယ္! သူတို႔အေျပာအရ အဲ့ဒီေဒသမွာ ေျမႀကီးေရာင္ေတြကလည္း မိႈင္းညိဳ႕ညိဳ႕ တကယ္ပဲ ျပာပူမိခဲ့တဲ့ ေျမလိုမ်ိဴးေတြ! ၿပီးေတာ့ ေဒသက ဆားထြက္ပါတယ္! ကုန္းတြင္းဆားထုတ္လို႔ရပါတယ္! ကိုယ့္ဟာကို သုံးသပ္မိတာက ရာဇဝင္အသာထား! လက္ေတြ႕က်က်ၾကည့္ရင္ ပူတဲ့ေဒသျဖစ္တဲ့အတြက္ ေတာမီးလည္းးေလာင္ႏိုင္ပါတယ္! ဒါေၾကာင့္ ေတာတြင္းက မီးေတြဟာ ေလသင့္ၿပီးၿမိဳ႕ႀကီးပ်က္တဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့တာလားလို႔ ေတြးမိပါေသးတယ္!
ပ်ဴေတြ ဘယ္လိုျဖစ္ကုန္တာလဲ, က်ိန္စာေတြ သင့္ကူန္တာလား, လူသားမ်ိဴးဆက္တခါတည္း ေပ်ာက္ကုန္ေသးတာလားအေတြးနယ္ခ်ဲ႕မိပါတယ္! ၁၉၀၃ ခုတည္းက စေလ့လာခဲ့တဲ့ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာငါးမွာ ခုခ်ိန္ထိ ကုန္းေပါင္း ၄၃ ခုတူးၿပီး ပါၿပီ! တူးၿပီးထဲက ခုခ်ိန္ထိ ကာဘြန္ဓာတ္ခြဲၾကည့္တဲ့အခါ ပ်ဴအေစာ အလယ္ေႏွာင္းခြဲလို႔ ရပါတယ္!
ကုန္းေတြထဲက ကုန္းအမွတ္ ၂၆, သခ်ိဴင္းရာ ေနရာမွာေတာ့ ေျမေအာက္ ၁၁ ေပ အနက္ဆုံးက တူးေဖာ္ရတဲ့ လူအ႐ိုးစုေတြဟာ ေက်ာက္ေခတ္ကာလ ႏွစ္ ၃၀၀၀-၅၀၀၀ ၾကားလို႔ အၾကမ္းဖ်င္းသတ္မွတ္ေတြ႕ပါတယ္! လူအ႐ိုးစုေတြသီးသန္႔ျမႇပ္ႏွံၿပီးေတာ့ ဒီထက္ပိုေစာတဲ့ကာလပိုင္း ႏွစ္ ၂၀၀၀ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ အိုးခြက္အသုံးေဆာင္ေတြပါ ေရာျမႇပ္တာေတြ႕ပါတယ္! သူတို႔ေတြဟာ သာမန္အရပ္သားေတြေတာ့ ဟုတ္ဟန္မတူပဲ အဆင့္ျမင့္ အသိုင္းဝိုင္းကျဖစ္ပုံပါ! အီဂ်စ္က ပိရမစ္ေတြထဲက မံမီေတြကိုေတာင္ သတိရေစပါတယ္! ဒီၿမိဳ႕ေဟာင္းကေန အ႐ိုးအိုး, လက္နက္, ပုတီးေတြ, ေရႊထည္ေတြ, လူ႐ိုးစုေတြ, ေက်ာက္စာေတြ, နန္းအုတ္႐ိုးေတြ ေတြ႕ၿပီးပါၿပီ! ဒါေပမယ့္ ဒီေဒသမွာ ဗုဒၶဘာသာကို အဓိကကိုးကြယ္တယ္လို႔လအ မွတ္အသားေတြ သိပ္မေတြ႕ရပါဘူး! နတ္ဘုရားေတြလို ဟိႏၵဴအယူအဆေတြနဲ႔လကိုးကြယ္မႈေတြ ပိုေတြ႕ရပါတယ္!
ဒီၿမိဳ႕ေဟာင္းေဒသက တစ္မိုင္ခြဲသာသာပဲရွိပါတယ္! လက္ရွိ လူေတြေနေနဆဲပါ! လယ္ယာထြန္ယက္လို႔ ေရွးပစည္းေတြေပၚလာရင္ လာအပ္ခ်င္စိတ္ေပါက္ေအာင္ တန္ရာတန္ေၾကး ဆုလဒ္ကို အစိုးရကေပးေနပါတယ္! ဒီေဒသမွာ လယ္ထြန္ယက္တာကို အင္အားျပင္းစက္ေတြလမသုံးေစပါဘူး! ဒါသင့္ေတာ္တဲ့ အခ်က္ပါ! ဒီေျမဟာသာမန္ေဒသ မဟုတ္ပါဘူး, ကိုယ့္လူမ်္ဴးကို႔ေဒသမွာ ေနခဲ့တဲ့သူေတြရဲ႕ အေမြႏွစ္ပါ! စက္ႀကီးေတြ အင္အားသုံးစိုက္တဲ့အခါ ေျမေအာက္မွာ ေရာက္ေနခဲ့တဲ့ အတ္တ္သမိုင္းဟာ အေဟာသိကံ ပ်က္စီးျခင္းေရာက္ရမွာပါ! လူ႔သဘာဝ ကိုယ္က်ိဴးၾကည့္ခ်င္သူေတြအၾကားမွာ ဒါကိုေတာ့ ၾကပ္ၾကပ္မတ္မတ္ ထိန္းရပါလိမ့္မယ္! ခိုးၿပီးစက္သုံးထြန္ယက္တာ, စိုက္ပ်ိဴးတာရွိရင္ ေဒသခံေတြကို အစိုးရက ပညာေပးအစီစဥ္ခ်မွတ္ၿပီး သင့္ေတာ္တဲ့ ေျမေနရာ ျပန္ခ်ေပးဖို႔လည္းလိုမယ္ထင္ပါတယ္!
အဲဒီ ေျမေနရာေဒသတဝိုက္ဟာ ေျမေအာက္ကမ႓ာ ႀကီးးတစ္ခု ရွိခဲ့မွာမို႔ ဒါကို တန္ဖိုးမသိသူေတြေၾကာင့္ ပ်က္စီးျခင္းကာကြယ္ၿပီး တန္ဖိုးထားရပါမယ္!
ဒီဟန္လင္းကို သြားမယ္ဆို ေရႊဘိုကေန ေျမာင္းေပါင္လမ္းအတိုင္း ဆယ္မိုင္ခန္႔ ဝင္ရပါတယ္! ဝက္လက္ကေနဝင္ရတဲ့လမ္းကေတာ့ ဆိုးရြားပါတယ္! လမ္းသာတဲ့ဘက္ဆိုတာေတာင္ ေျမာင္းေပါင္ေပၚကမလို႔ ေတာ္ေတာ္ေမာင္းယူရပါတယ္!
သမိုင္းစိတ္ဝင္စားသူေတြဟာ ဒီေနရာကို တကယ္ အရသာရွိရွိ သြားေလ့လာသင့္ပါတယ္!
